هیدروژن با نماد شیمیایی H نام یک عنصر شیمیایی در جدول تناوبی با عدد اتمی ۱ است.[۴] وزن اتمی این عنصر ۱٫۰۰۷۹۴ u است. هیدروژن سبکترین عنصر درجهان است و بیش از دیگر عنصرها میتوان آن را به صورت آزاد در طبیعت پیدا کرد. میتوان گفت نزدیک به ۷۵% از جرم جهان از هیدروژن ساخته شدهاست.[۵]
عنصر هیدروژن با بیشتر عنصرها میتواند ترکیب شود و میتوان آن را در آب، تمامی ترکیبهای آلی و موجودات زنده پیدا کرد. این عنصر در واکنشهای اسید و قلیاییدر بسیاری واکنشها با داد و ستد پروتون میان مادهٔ حل شدنی و حلال نقش مهمی از خود نشان میدهد. هیدروژن به عنوان ساده ترین عنصر شناخته شده در دانش نظری بسیار کمک کار بودهاست
گاز هیدروژن (با نماد H۲) نخستین بار در سدهٔ ۱۶ میلادی به صورت آزمایشگاهی از واکنش اسیدهای قوی با فلزهایی مانند روی بدست آمد (۱۷۶۶ تا ۸۱). هنری کاوندیش نخستین کسی بود که دریافت گاز هیدروژن برای خود، یک مادهٔ جداگانهاست.[۶] و از سوختن آن آب پدید میآید. دلیل نامگذاری هیدروژن هم همین ویژگی آن است به معنی آبساز در زبان یونانی. در شرایط استاندارد دما و فشار هیدروژن عنصری است بی رنگ، بی بو، بی مزه، نافلز، غیرسمّی یک ظرفیتی، گازی دو اتمی، بسیار آتشگیر و با فرمول شیمیایی H۲.
در صنعت برای تولید هیدروژن از گاز طبیعی بهره میبرند و کمتر به الکترولیز آب روی میآورند.[۷] بیشتر هیدروژن تولیدی در نزدیکی محل تولید، در فرایند سوخت سنگوارهای (مانند کراکینگ) و تولید آمونیاک برای ساخت کود شیمیایی، مورد بهره برداری قرار میگیرد. امروزه دانشمندان در تلاش اند تا جلبکهای سبز را در تولید هیدروژن بکار ببندند.
گاز هیدروژن (دیهیدروژن یا مولکول هیدروژن)[۱۰] بسیار آتشگیر است و میتواند در هوا و در بازهٔ گستردهای از غلظت، میان ۴٪ تا ۷۵٪ حجمی، بسوزد.[۱۱]
اگر هیدروژن با هوا آمیخته شود و غلظت آن میان ۴ تا ۷۴ درصد باشد و یا آمیزهای از هیدروژن و کلر با درصد ۵ تا ۹۵ درصد میتواند مادهای انفجاری را پدید آورد. این آمیزههای گازی با یک جرقه، کمی گرما یا نور خورشید بی درنگ منفجر میشود. دمای خودآتشگیری هیدروژن، دمایی که هیدروژن در آن خود به خود در هوا آتش میگیرد، ۵۰۰ درجهٔ سانتیگراد یا ۹۳۲ فارنهایت است.[۱۳] از شعلهٔ سوختن هیدروژن-اکسیژن خالص پرتوهای فرابنفش تابیده میشود که برای چشم ناپیدایند. مانند شعلهای که در موتور اصلی شاتل فضایی در اثر سوختن هیدروژن-اکسیژن پدید می آید. برای ردیابی نشتی در هیدروژن در حال سوختن نیاز به ابزارهای ردیابی شعله داریم، چنین نشتیهایی میتوانند بسیار خطرناک باشند. فاجعهٔ آتشگیری فضاپیمای هیندنبرگ یک نمونهٔننگین از سوختن هیدروژن است دلیل این آتشسوزی مورد بررسی است اما شعله و آتشی که از بیرون دیده شد به دلیل سوختن دیگر مواد روی این فضاپیما بود.[۱۴] چون هیدروژن سبک است و در هوا شناور میشود شعلهٔ آتش هیدروژن خیلی زود بالا رفت و نسبت به سوختهای هیدروکربنی خرابی کمتری به بار آورد. دو-سوم سرنشینان این فضاپیما از آتش سوزی جان سالم به در بردند. بیشتر کشتهها به دلیل سقوط و یا آتشگیری سوخت دیزل بود.[۱۵]
H۲ میتواند با هر عنصر اکسید شدهای وارد واکنش شود همچنین میتواند در دمای اتاق به صورت خود به خودی و البته خطرآفرین با کلر و فلوئور واکنش دهد و هالیدهای هیدروژن، هیدروژن کلرید و هیدروژن فلوئورید را پدید آورد. این هالیدها خود اسیدهای خطرناکی اند.[۱۶]
نظرات شما عزیزان:
.: Weblog Themes By Pichak :.